Aşağılık Kompleksi

Aşağılık kompleksi, bireylerde çocukluk döneminden kalan bir duygudur. Bu duygu kişilerin kendini diğer insanlardan daha yetersiz olarak algılamasıyla yaşanır. Bu duyguyu yaşayan kişilerin bu yaşadıklarını anlamak için konuşma şekillerine bakmak gerekir. Bu kişiler "ama, sanki, bunu ben yapardım, ben bunu hallederdim ama. " benzeri sözler sarf eder. İnsanların aşağılık duygusunu anlatan en önemli etken beden dilidir. Bunu yaşayan kişiler gerçekte bir yanılgının içindedir. Bu konudaki yeteneklerinin farkında değildirler. Kendilerini sürekli olarak diğer insanlarla mukayese ederler. Bunun sonucunda kişi kendini daha değersiz, yeteneksiz ve daha aşağı seviyede hisseder. Bu duygular sanal yaşanan bir durum olarak kabul edilir, bu düşünceler gerçek değildir. Bu duyguyu yaşayan kişilerin çevresiyle ilişkileri bozuktur. Ayrıca kişiler sürekli olarak kendilerini ispatlamak isterler.

Bu sorun çocukluk döneminde başlayan bir süreçtir. Kişinin benlik tasarımı adı verilen kendi gözündeki fotoğrafı, çevre, anne, baba, akrabalar ve eğitimciler tarafından şekillendirilir. Bunun sonucunda birey ben dediği bu tasarıma ulaşmış olur. Bu şekillendirme doğru bir şekilde yapılırsa, birey gerçek algısını ve gerçeği yaşayabilir. Ancak bu şekillendirme çarpıtılmış, eleştiri almışsa aşağılık duygusu oluşmuş olur. Çocuğa sen yapamazsın, sen sus, sen beceremezsin gibi söylemler sürekli olarak söylenirse bu duygunun oluşumuna zemin hazırlanır.

Bu duyguyu yaşayan kişilerin fiziksel özellikleri de bununla yakından ilgilidir. Ergenlik döneminde olan kişiler fiziksel özelliklerine çok fazla yoğunlaşırlar. Kendilerini devamlı olarak başkaları ile kıyaslarlar. Bu durumda kişilerin saçıyla, boyuyla, kilosuyla, gözüyle alakalı kendinin beğenmediği yönleri varsa, çevresi kendisini yanıltmışsa, kişinin aşağılık duygusu yaşaması muhtemeldir.

Bu kişiler önce bu sorunu yaşadıklarını kabul etmelidir. Bu duygunun temelinde özgüven eksikliği bulunmaktadır. Kişi önce kendi yeteneklerinin farkına varmalı, benim özelliklerim bu diyebilmelidir. Mükemmeliyetçilikten uzaklaşmalı, kendisinin her konuda başarılı olamayacağını kabul ederek, yaşamını sürdürmesi gerekir. Özelliklerini kabul ederek, bunları geliştirmek için kurslara katılmalıdır. Kişinin fiziksel özelliklerinde olan kusurdan kaynaklanan aşağılık kompleksi bulunuyorsa, bu özelliklerini kabul etmeye çalışmalıdır.

Bu duygunun çözülmediği ve geliştirilmesi durumunda önemli bir sorun haline gelmesi kaçınılmazdır. Kişiler iş ve özel yaşamında gerekli başarıyı gösteremez. Sosyal ilişkileri kısır kalacağından, ilişkilerini geliştirme olanağına kavuşamaz. Böylece yalnızlık duygusu yaşanabilir ve toplumdan uzaklaşılır. Bu kişinin mutsuz olmasına neden olur. Yaşamında yapabileceği işleri bile ön yargılarından dolayı yapamaz. Aklından sürekli olarak ben yetersizim gibi olumsuz düşünceler geçer. Bunlar kişinin önüne geçen engellerdir. Bu yüzden kendi yeteneklerini sergileyemez. Yaşamında başarısız olur, gelirinde düşüşler olur. Sosyal yaşamında sorunlar yaşanır, dostlukları bozulur.

Diğer psikolojik sorunlarda olduğu gibi öncelikle hastanın bu sorunu kabul etmesi gerekir. Bu aşamadan sonra kişinin yeteneklerinin farkına varması sağlanarak, bunları geliştirmesi için çabalanır. Kişinin hedefler belirlemesi amaçlanır. Bunların ışığında başarılar kazanıldığında, kişiler özgüven kazanmaya başlar. Bundan sonra sorunları kendi başına çözebilecek aşamaya gelinir. Bu sorunları yaşayan kişilerin ailesi ve çevresi destekleyici olmalı, başarılarını desteklemelidir. Bu kişilerde terapilerde olumlu sonuçlar verir.