F20.9 Şizofreni: Tanımı ve Belirtileri
Tanım
F20.9, ICD-10 (Uluslararası Hastalık Sınıflandırması) kodlama sisteminde "Tanımlanmamış Şizofreni" anlamına gelir. Bu kod, şizofreni tanısı konmuş ancak spesifik bir alt tipe (örneğin paranoid, dezorganize, katatonik gibi) sınıflandırılamayan vakalar için kullanılır. Şizofreni, genellikle genç yetişkinlik döneminde başlayan, bireyin düşünce, duygu ve davranışlarını etkileyen kronik ve ciddi bir psikiyatrik bozukluktur. Gerçeği değerlendirme yetisinde bozulma ile karakterizedir.
Şizofreninin Belirtileri
Şizofreninin belirtileri genellikle "pozitif", "negatif" ve "bilişsel" belirtiler olarak üç ana grupta incelenir. Bu belirtilerin şiddeti ve kombinasyonu kişiden kişiye büyük farklılık gösterebilir.
1. Pozitif Belirtiler (Normalden Sapma Gösteren Eklemeler)
Bu belirtiler, sağlıklı bireylerde genellikle görülmeyen, hastalığa özgü davranış ve deneyimlerdir. - Sanrılar (Hezeyanlar): Gerçeklikle uyuşmayan, dışardan gelen mantıklı kanıtlarla değiştirilemeyen sabit ve yanlış inançlardır. Örneğin, takip edildiğine, özel bir görev için seçildiğine veya düşüncelerinin başkaları tarafından okunduğuna inanma.
- Varsanılar (Halüsinasyonlar): Gerçekte var olmayan bir uyaranın algılanmasıdır. En yaygın olanı, kimsenin olmadığı halde sesler duymaktır (işitsel halüsinasyonlar). Bu sesler kişiyle konuşabilir, ona emirler verebilir veya onu eleştirebilir.
- Dezorganize (Dağınık) Konuşma: Düşünceler arasında mantıksal bağlantı kuramama sonucu konuşmanın anlamsız ve dağınık hale gelmesidir. Kişi bir konudan diğerine atlayabilir veya anlaşılması güç kelimeler kullanabilir.
- Dezorganize veya Anormal Davranış: Bu, çocuksu ve aptalca görünen davranışlardan, tamamen amaçsız ve ajite hareketlere kadar uzanabilir. Günlük işlevselliği (kişisel bakım, işe gitme vb.) ciddi şekilde bozar.
- Katatonik Davranış: Hareketlerde aşırı bir yavaşlama, donakalma, hiç konuşmama (mutizm) veya tam tersine, amaçsız ve aşırı hareketlilik gibi motor davranışlarda bozulmaları içerir.
2. Negatif Belirtiler (Normal İşlevlerdeki Eksiklikler veya Kayıplar)
Bu belirtiler, kişinin normalde sahip olduğu yetenek veya davranışların azalması veya kaybolmasıdır. - Duygusal Küntlük (Affektif Donukluk): Yüz ifadelerinin, ses tonunun ve vücut dilinin sınırlı olması. Duygularını ifade etmede zorluk.
- Aloji (Konuşma Fakirliği): Konuşmanın içerik ve miktar olarak azalması. Sorulara kısa, tek kelimelik yanıtlar verme.
- Avolisyon (İsteksizlik): Günlük amaçlı aktivitelere başlama ve sürdürmede ciddi bir isteksizlik ve enerji azlığı. Örneğin, işe gitmek, sosyalleşmek veya banyo yapmak için hiçbir dürtü hissetmemek.
- Anhedoni: Daha önce zevk alınan aktivitelerden (hobiler, sosyal etkileşimler, cinsellik) artık zevk alamama.
- Sosyal Çekilme: Aile, arkadaşlar ve sosyal çevreden kendini geri çekme.
3. Bilişsel Belirtiler
Bu belirtiler, düşünme süreçlerini etkiler ve genellikle günlük yaşamı en çok zorlaştıran belirtiler arasındadır. - Dikkati Belirli Bir Noktaya Odaklama veya Sürdürmede Zorluk
- Çalışma Belleğinde Sorunlar(Yeni öğrenilen bilgileri kısa süreli kullanma)
- Yürütücü İşlevlerde Bozulma(Planlama, organize olma, problem çözme becerilerinde zayıflık)
Önemli Not: F20.9 kodu, belirtilerin şizofreni spektrumunda olduğunu ancak daha spesifik bir kategoriye tam olarak uymadığını gösterir. Kesin tanı, ayırıcı tanı ve tedavi planı mutlaka bir psikiyatri uzmanı tarafından yapılmalıdır. Erken teşhis ve uygun tedavi (ilaç, psikoterapi, sosyal destek) ile belirtiler kontrol altına alınabilir ve kişinin yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir.
|
.jpg "Şizofreni Belirtileri ve Tedavisi")
