Ruhsal Bozukluklar
Ruhsal bozukluklar veya zihinsel rahatsızlıklar, bireylerin ruh halini, düşünsel ve bilişsel davranışlarını etkileyen sağlık sorunlarıdır. Bu tür rahatsızlıklara örnek olarak depresyon, bipolar bozukluk, anksiyete bozuklukları, şizofreni, şizoaffektif bozukluklar, yeme bozuklukları, kişilik bozuklukları ve bağımlılıklar verilebilir.
Günümüz toplumunda birçok kişide bu tür ruh sağlığını etkileyen durumlar meydana gelebilmektedir. Ancak bu durumların uzun süreli devam etmesi, kronikleşmeye başlaması ve günlük hayatı olumsuz etkilemesi, ruhsal bozukluk düzeyinde olduğunu gösterebilir.
Ruhsal bozukluklar, genellikle kişide mutsuzluk ve boşluk duygularının oluşmasına, endişe duymasına ve çevresi ile ilişkilerinde bozulma yaşanmasına neden olmaktadır. Ortaya çıkan bu belirtiler genellikle farmakoterapi ve psikoterapi ikilisinin uygulanmasıyla düzelebilir.
Ruhsal Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
- Kendini fazlasıyla mutsuz hissetme,
- Konsantrasyon ve dikkat bozukluğu,
- Sosyal ilişkilerde zayıflama,
- İntihar isteği,
- Gerçek dışı sanrılar ve halüsinasyonlar,
- Her şeyden aşırı derecede korku ve endişe duymak,
- Uyku ve beslenme bozuklukları,
- Aşırı derecede neşe ve aşırı derece üzüntü arasında gidip gelen ruh hali,
- Herhangi bir şeye karşı bağımlılık oluşturma,
- Cinsel dürtülerde değişkenlikler oluşması,
- Bazı kişilerde herhangi bir sağlık sorunuyla örtüşmeyen fiziki semptomlar, bayılmalar, baş ağrıları vs.
- Öfke patlamaları,
- Kişilere karşı bağımlılık gösterme.
Ruhsal Bozuklukların Nedenleri
- Genetik Yatkınlık: Kan bağı bulunan yakınlarda herhangi bir ruhsal bozukluk olması, kişilerde ruhsal bozuklukların oluşma olasılığını artırır. Bazı gen bozuklukları, ruhsal hastalıkların oluşma riskini artırmaktadır.
- Doğum Öncesi Bazı Çevresel Risklere Maruz Kalma: Doğumdan önce virüs, zararlı atıklar, alkol ya da uyuşturucu gibi maddelere maruz kalmak, doğum sonrasında ruhsal bozukluklarla karşı karşıya kalma riskini artırabilir.
- Beyin Kimyasalları: Çoğu ruhsal bozukluğun beyindeki biyokimyanın değişiminden ötürü ortaya çıktığı bilinmektedir. Nörotransmitter adı verilen ve beyinde yer alan bazı kimyasalların işlevini yerine getirememesi veya yanlış getirmesi ruhsal bozuklukların ortaya çıkmasında etkilidir. Ayrıca bazı hormonsal sorunlar da ruhsal bozuklukların ortaya çıkmasını tetiklemektedir.
Ruhsal Bozuklukların Gruplandırılması
- Şizofreni Spektrum ve Diğer Psikotik Bozukluklar: Psikozun eşlik ettiği ruhsal bozukluklar, sanrılar, fazla paranoyalar ve halüsinasyonlar ile kişileri gerçek hayattan koparabilir. Kişiler olmayan şeyleri görebilir, duyabilir veya hissedebilir. Bu grubun en önemli hastalığı şizofrenidir.
- Bipolar ve Siklotimik Bozukluklar: Bipolar kelimesi "iki uçlu" anlamına gelir. Bu gruptaki ruhsal bozukluklar, aşırı üzüntü (depresyon) ve aşırı sevinç, enerji (mani) gibi coşkun ve çökün ruh hali dengesizliği ile seyreden bozukluklardır.
- Unipolar Bozukluklar: Unipolar, "tek uçlu" anlamına gelir. Bu grupta tek uçlu olan depresif bozukluklar yer almaktadır.
- Anksiyete Bozuklukları: Anksiyete, kaygı ve endişe anlamlarına gelir. Anksiyete bozukluğuna sahip olan kişiler, gelecekte olacak şeyler için çoğunlukla kaygılı hissederler.
- Obsesif Kompulsif Bozukluklar: Bu gruptaki ruhsal bozukluklar, tekrar eden saplantılı düşünce ve hareketlerden meydana gelir.
- Post Travmatik Stres Bozuklukları: Kişilerin bir durum veya olay sonrasında, günlük yaşantısını devam ettirme ve bazı durumlarla başa çıkma konusunda uyum sorunu yaşamalarına neden olan ruhsal bozukluklardır.
- Dissosiyatif Ruhsal Bozukluklar: Kimlik karmaşası ve hafıza kaybı ile seyredebilen ruhsal bozukluklardır.
- Somatik Ruhsal Bozukluklar: Herhangi bir sağlık sorununa bağlı olmaksızın ortaya çıkan fiziksel semptomlardır.
- Yeme Bozuklukları: Bu grup içindeki ruhsal bozukluklar, hiç yememe veya yediğini kusma olarak bilinen hastalıkları içerir.
- Dürtü-Kontrol ve Davranış Bozuklukları: Kleptomani veya aralıklı patlayıcı bozukluk olarak bilinen davranışsal ve duygusal olarak kendini kontrol edememe gibi ruhsal bozuklukları içerir.
- Kişilik Bozuklukları: Genellikle bebeklik ve çocukluk travmalarından dolayı ortaya çıkan ve erken yetişkinlik dönemlerinde patlak veren ruhsal bozukluklardır. Kişilik bozuklukları, tedavisi oldukça zor olan ve sosyal ilişkilere zarar veren hastalıklardır. Sağlıksız ve kalıcı davranışlar içerir. Örnek olarak psikoz ve nevroz arasında yer alan borderline (sınırda) kişilik bozukluğu ve histriyonik kişilik bozukluğu sayılabilir.
Ruhsal Bozuklukların Tedavisi
- Antidepresan ilaçlar,
- Duygudurum düzenleyici ilaçlar,
- Anti-anksiyete ilaçlar,
- Antipsikotik ilaçlar,
- Psikoterapi,
- EKT (Elektroşok tedavisi),
- Hastane yatışı uygulanan tedavilerdir.
|