Bağımlı Kişilik Bozuklukları

Bağımlı Kişilik

Bağımlı kişilik bozukluğu, başkalarına karşı aşırı güvenme, teslimiyetçi davranışlar ve bağımlılık eğilimleriyle karakterize edilen bir kişilik bozukluğudur. Bu kişiler, başkalarının yardımı olmadan karar alamayacaklarına ve yaşamlarını sürdüremeyeceklerine inanırlar. Yalnız kalmaktan korkar, alkol ve madde bağımlılığına eğilim gösterir ve depresyona girme olasılıkları yüksektir. Bu durum, bağımlı oldukları kişilerin yaşamlarından çıkması veya eleştirilerine maruz kalmaları halinde kendilerini reddedilmiş ve boşlukta hissetmelerinden kaynaklanır.

Bağımlı kişilik yapısına sahip olanlar, duygusal, fiziksel ve cinsel istismara açık hale gelirler. Bağımlı oldukları kişinin terk etmesine engel olabilmek için her türlü acıya ve aşağılanmaya katlanmak zorunda kalırlar. Özgüven eksikliğinden ötürü, kendilerini bağımlı oldukları kişiyle telafi etmeye çalışırlar ve bu yüzden taviz vermeye hazırdırlar. Bağımsız çalıştıkları işlerde başarısız olur ve rahat edemezler. Verilen sorumluluklardan kaçar, ciddi karar verme aşamasında endişe yaşarlar.

Bağımlı Kişilik Özellikleri

Karar Vermekte Zorlanma: Bağımlı kişilik bozukluğu olan bireyler, başkalarının yardımı olmadan karar alamazlar. Basit kararları bile danışma ihtiyacı duyarlar. Hatalı davranacakları ve yanlış şeyler yapacakları düşüncesiyle ceza alacaklarından ve kötü sonuçlarla karşılaşacaklarından korkarlar.
Kendini İfade Edememe: Başka kişilerle anlaşamadıkları konuları ifade etmekte zorlanırlar. Söylemek istedikleri şeyleri ya çekinerek söylerler ya da hiç söyleyemezler. Gerçekte ne istediklerini bilemediklerinden, kişilerle sorun yaşar ve sorunlarına çözüm üretemezler. Bu nedenle her zaman kötüye kullanılmaya açıktırlar.
Hayır Diyememe: İstemediği şeyler hakkında talepte bulunulursa, buna karşı koyamazlar ve hayır diyemezler. Başkalarına bağımlılıkları fazlaysa, hayır demek akıllarından bile geçmez. Karşısındaki ne isterse onu doğru olarak kabul ederler. Bariz bir haksızlık halinde söylenileni yapmış olsalar da içten öfke yaşarlar fakat bunu dışa vurmazlar. Bazen de öfkenin farkına bile varmazlar.
Güven Eksikliği: Bu kişiler kendilerine güvenmeyip yetersiz gördüklerinden, sohbetleri ve aktiviteleri başlatmazlar. Susmayı tercih eder ya da aynı fikirleri savunduklarını söylerler. Dinlemeyi de aktif şekilde beceremezler. Kendilerine güvenemediklerinden, konuşmalara katkı sağlamaz ve konuşulanları değerlendirmezler. Konuşmaları öylesine dinler ve kendilerini aciz hissederler.
Yalnız Kalamama: Yalnız kaldıklarında çaresiz ve sıkıntılı bir durum alırlar. Ne yapacaklarını bilmezler, bu durumda rutin davranışlarına devam ederler. Düşüncelerinde sürekli eşini arama, arkadaşıyla buluşma veya eşinin gelmesini bekleme gibi düşünceler olur. Dışarıdan arkadaş canlısı gibi görünseler de, aslında yalnız kalmaktan dolayı kendilerini kötü hissetmekten kurtulamazlar.
Bir İlişki Bittiğinde Hemen Başka Birini Arama: Bağımlı kişilik yapısına sahip olan kişiler, bağ kurdukları kişilerle olan ilişkileri bittiğinde, buna tahammül edemezler. Duygusal anlamda ilişkisi olanlar ve yakın arkadaş olanlarda bu daha şiddetli yaşanır. Ayrılığa, terk edilmeye ve reddedilmeye karşı aşırı hassas olduklarından, bundan sıkıntı duyar ve boşluk hissi yaşarlar. Bu yoğun duygular onları rahatsız ettiğinden, hemen başka birini bulmaya çalışırlar. Birilerine bağlanmak onlar için bir ihtiyaçtır. Bu yüzden duygusal olarak istismar edilebilirler.
Terk Edilme Korkusu Üstüne Sürekli Düşünme: Birlikte oldukları kişiler hakkında sürekli olarak terk edilecekleri düşüncesiyle meşgul olurlar. Bu yüzden sürekli olarak bağımlı oldukları kişiler hakkında gözlemleri olur, sürekli olarak olumsuzluk ararlar. Bu aşamada gerçek ya da gerçek dışı bir olumsuzluk bulurlar. Bu döngü, onlarda terk edilme korkusunu canlı tutmaya yeter.

Bağımlı Kişilik Bozukluğunun Etkileri

Bağımlı kişilik bozukluğu olan anneler, kendi çocuklarında da bu sorunla karşılaşabilirler. Kalıtsal bir geçiş söz konusu olabileceği gibi, çocukların yetişme aşamasında annelerin bu davranışları çocuklarına yansıtması dikkat çekicidir. Yetişme döneminde çocuklar üzerinde aşırı koruyucu ve uyarıcı olmak, bu zemini hazırlar. En küçük bir harekette çocukları uyarmak yerine, onlara biraz zaman verilmelidir. Bu davranışlara dikkat edildiğinde, çocukların kendine güvenen bireyler olarak yetişmeleri sağlanabilir.

Sonuç

Bağımlı kişilik bozukluğu, bireylerin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen bir durumdur. Bu bozuklukla başa çıkmak için profesyonel yardım almak önemlidir. Psikoterapi, bireylerin bağımsızlıklarını kazanmalarına ve sağlıklı ilişkiler kurmalarına yardımcı olabilir. Ayrıca, çevresel faktörlerin ve yetiştirme tarzının da bu durumda önemli bir rol oynadığını unutmamak gerekir. Erken müdahale ve doğru yönlendirmelerle, bağımlı kişilik bozukluğunun olumsuz etkileri azaltılabilir.