Şüphe, kişinin belirli bir olay veya durum karşısında duyduğu güvensizlik ve emin olamama duygusu olarak tanımlanabilir. Bu duygu, inanç ve inançsızlık arasında yaşanan bir tereddüt hali olarak da nitelendirilebilir. Şüphe bazen gereksiz ve aşırı derecede yaşanan bir duygu olarak kabul edilebilir. Bu duyguyu aşırı uçlarda yaşayan kişiler genellikle paranoyak veya kuşkucu olarak adlandırılır. Şüphe, bir yargıdan önce yaşanan tereddütle birlikte ortaya çıkar ve bu tereddüt, olayın inandırıcılığıyla doğrudan ilişkilidir. Şüphenin etkisi kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Paranoyak olarak kabul edilen kişiler çoğu durumda sürekli tereddüt yaşarlar. Psikologlara göre, şüphe, kişinin kendi fobisi olduğuna dair bir görüşü yansıtır. Şüphe duygusu, bazı insanlar için doğru bilgilere ulaşmak amacıyla kullanılan bir araç olabilir.

Psikolojik hastalıkların hastalık olarak kabul edilebilmesi için, bu durumun yaşamı etkisi altına alması ve kişilerin işlevselliğini bozması gerekir. İnsanlar yapıları gereği günlük hayatlarında çeşitli olaylar nedeniyle şüphe duygusunu yaşarlar. Bu duygular genellikle hayatı etkilemeden geçer. Ancak bazı kişilerde bu etkiler kalıcı olabilir. Sürekli olarak kendilerine gelecek zararları, aldatılma ihtimallerini düşünerek yaşam kalitelerini bozacak düzeyde bir hayat sürdürebilirler. Düşüncelerine uygun kanıtlar ararlar ve bunları şüphe duydukları olaylara uydurmaya çalışırlar. Bu aşamadan itibaren şüphe, psikolojinin hastalık olarak kabul ettiği paranoyaya dönüşebilir. Bu etkilerin önüne geçilemediğinde, toplumda bireylere zarar verici eylemler ortaya çıkabilir. Paranoyak kişiler, şüphelerinin doğru olduğuna inandıkları için tedavi arayışına girmezler. Bu kişilerin tedavi olması, genellikle çevresinden gelen etkiler doğrultusunda gerçekleşir. Kişiyi tedaviye ikna edecek bir yakını varsa, zararlı düşüncelerinden kurtulabilirler. Paranoya sahibi kişilerin yakınları, şüphelerinin gerçek olmadığını anlatırken kişi öfkeye kapılabilir ve karşısındakine güvensizlik duygusu besleyebilir. Bu nedenle bu hastaların ikna edilmesi için çaba gösterilmeden, tedavi olmaları konusunda ikna edilmeleri sağlanmalıdır. Paranoya yaşayan kişilerin durumlarını daha ileriye götürmesine izin verilmeden, tedavi olmaları sağlanmalıdır.

Bu etkileri aşmak için öncelikle bir sorunun varlığı kabul edilmelidir. Kendi düşüncelerinize ve davranışlarınıza değer vermeniz ve bunları telafi etmek için çaba göstermeniz gerekir. Bunu sağlamak için başkalarıyla kendinizi eşit olarak görmelisiniz. Bu davranış, size başka insanlardan şüphe duymamanızı sağlayacaktır. Düşüncelerinizde yaşattığınız şüphelerin doğruluğunu öğrenmeye çalışmak etkili bir davranış olacaktır. Şüpheli düşüncelerinizi doğrulayacak cevapları bulabilmek için kendinizi sorgulamalısınız. Duyduğunuz ve öğrendiğiniz konuların yalan ya da doğru olduğu konusunda araştırma yapmalı, bunlara ne derece güveneceğinizi değerlendirmeli, olmayan konulara varmış gibi değer vermemeli ve insanları yaşamınıza alma konusunda şüpheci olmamalısınız. Kendinizi yöneten birilerinin olup olmadığını, tavırlarınızın başkaları tarafından ne derece desteklendiğini, bu kişilere ön yargıyla yaklaşıp yaklaşmadığınızı sorgulamalısınız. Bu düşünce ve davranışlar çocukluk döneminde yaşanan travmalardan ya da çevresel etkilerden dolayı oluşmuş olabilir. Kişiler kendisini koruma yolu olarak şüphe etmeyi uygun gördüğünden, başkalarının kendisine yaklaşmasına izin vermez. Bu etkilerden kurtulmak için kişiler profesyonel destek almalıdır. Kendinizde olan güven eksikliğini karşınızdakini dinleyerek, tarafsız olarak ve sabırlı davranarak aşabilirsiniz.

Şüphe, insan psikolojisinin doğal bir parçası olmakla birlikte, aşırı ve kontrolsüz hale geldiğinde yaşam kalitesini düşüren ciddi bir sorun haline gelebilir. Bu durumda, profesyonel destek almak ve çevrenin desteğini sağlamak önemlidir. Şüphe ve paranoya gibi duygusal ve zihinsel problemlerle başa çıkmanın yollarını öğrenmek, bireylerin daha sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmelerine yardımcı olacaktır.