Katatonik bozukluk, motor sinir sisteminde meydana gelen ciddi bir bozukluk olarak tanımlanır. Bu durum, ilk olarak 1874 yılında psikolog Karl Ludwig Kahlbaum tarafından tanımlanmış ve isimlendirilmiştir. DSM-IV'e kadar, katatonik bozukluk genellikle şizofreninin bir alt türü olarak kabul edilmekteydi. Ancak, 1874 yılından sonra, bu bozukluk başka psikiyatrik hastalıklarda da teşhis edilmeye başlandı.

Katatonik bozukluğun en belirgin belirtisi, kaslarda oluşan katılık ve hastanın bir yerde hareketsiz kalmasıdır. Bu durum "katalepsi" olarak adlandırılır. Hastanın el veya ayağını belirli bir pozisyonda büküp bıraktığınızda, bu pozisyonda uzun süre kalabilir. Bu duruma tıbbi terminolojide "posturing" denir. Katatonik hastalar ayrıca anlamsız ve tekrarlayıcı mimikler yaparlar; bu duruma "manyerizm" adı verilir. Bazı emirleri koşulsuz yerine getirme veya tamamen karşı gelme gibi davranışlar da gözlenebilir.

Katatonik hastalar, belirli bir eylemi yapma ve yapmama arasında karar verme zorluğu yaşarlar. Bu duruma "ambitendensi" denir. Örneğin, bir katatonik hasta bir kapıdan geçmek isteyip istemediği konusunda kararsız kalabilir ve bu durumda uzun süre hareketsiz durabilir. Bu dilemmada, hasta aynı anda hem bir davranışı gerçekleştirmek isteyip hem de bu davranışı yapmamak isteyebilir.

Katatonik bozuklukta görülen diğer belirtiler arasında "ekolali" ve "ekopraksi" bulunur. Ekolali, hastanın başka bir kişinin söylediği sözleri hemen tekrar etmesidir. Ekopraksi ise, hastanın başka bir kişinin yaptığı hareketleri hemen taklit etmesidir. Örneğin, birinin su içme hareketini gören bir katatonik hasta, bu hareketi defalarca tekrarlayabilir.

Katatonik hastalar bazen uzun süre sessiz kalabilirler. Bu duruma "mutizm" denir ve normal susmadan farklıdır. Katatonik hastalar, çevrelerindeki insanlara veya olaylara tepki vermeyebilir ve sorulara yanıt vermezler. Bu durum, hastanın çevresinden tamamen kopmuş gibi görünmesine neden olabilir.

Katatonik hastalar, uzun süre hareketsiz veya sessiz kaldıktan sonra aniden aşırı öfkelenme, aşırı hareketlenme veya şaşkınlıkla karışık davranışlar sergileyebilirler. Bu tür ani değişiklikler, hastanın genel ruh halini ve davranışlarını daha da karmaşık hale getirir.

Katatonik bozukluk, ciddi bir psikiyatrik durumdur ve erken teşhis ile uygun tedavi gerektirir. Tedavi yöntemleri arasında antipsikotik ilaçlar, benzodiazepinler ve elektrokonvülsif terapi (ECT) yer alabilir. Bu tedavi yöntemleri, hastalığın belirtilerini hafifletmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmak amacıyla kullanılır.