Parkinson Belirtileri ve Tedavisi

Parkinson hastalığı, en belirgin özelliği titreme olan, ilerleyici tarzda nörolojik bir rahatsızlıktır. Erkekleri kadınlardan daha fazla etkileyen bu hastalık, genellikle yavaş bir seyir izler. Başlangıç yaşı 60 olarak kabul edilse de, bazı hastalarda 50 yaşından daha önce tanı konabilir. Hastalığın nedeni, vücutta hareketler üzerinde etkili olan ve beyinde üretilen bir kimyasal olan dopamin hormonunun azalması olarak gösterilmektedir. Dopamin üretimi yapan beyin hücrelerinde işlev kaybı olduğunda, dopamin oranı azalır ve Parkinson hastalığının belirtileri ortaya çıkar. Titreme dışında hastalarda depresyon, ağrı ve uyku bozuklukları da görülür. Bu etkiler, hastaların yaşam kalitesini düşüren özellikler taşır. Hastalığın ileri yaşlarda görülmesi, yaşam süresi uzamış toplumlarda daha yaygın hale gelmesine neden olmaktadır.

Parkinson hastalığının oluşma nedeni olarak, beyindeki hücrelerin zamanından önce işlevini yitirmesi, yani hücrelerin ölmesiyle dopamin dengesinin değişmesi gösterilmektedir. Bu etki, hastanın hareketlerinde yavaşlamaya, denge kaybına ve titreme sorununa neden olur. Ayrıca, hastalığın oluşmasında genetik faktörlerin de etkili olduğu bilinmektedir. Genetik faktörler, doğrudan hastalığın oluşmasını sağlamasa da, kişileri hastalık açısından daha riskli bir konuma getirir. Genç yaşlarda hastalığa yakalanan kişilerde bu etkenler bulunabilir. Bu bireyler çevresel faktörler nedeniyle hastalıktan daha kolay etkilenirler. Bunun dışında, kuyu suyu kullanma, tarım ilaçlarına maruz kalma gibi kimyasal etkiler de hastalığın oluşum nedeni olarak kabul edilir.

Sigara içen ve kafeinli içecekleri tüketen kişilerde Parkinson hastalığına yakalanma riski %40 oranında azalmaktadır. Bu ilginç bulgu, sigara ve kafeinin adenozin reseptörleri üzerindeki etkisinden kaynaklanmaktadır. Parkinson hastalığında tam anlamıyla korunma mümkün değildir. Ancak bu araştırma, ileriki dönemlerde hastalığa yakalanmama adına yeni buluşların yapılmasına yardımcı olabilir.

İstirahat döneminde hastalarda titreme, hareketlerde yavaşlama ve kaslarda sertlik gibi bulgularla kendini gösteren Parkinson hastalığı, ilerleyen dönemlerde başka bulgular da verebilir. Yavaş bir seyri olan hastalık, vücutta tek taraflı başlayan etkilerin diğer tarafa sirayet etmesiyle ilerler. Öncelikle hareketlerde yavaşlama olması nedeniyle hasta yürümekte güçlük çeker. Yürüyüşü küçük adımlarla ve yavaş bir şekilde olur. Hastalığın yüze kadar ilerlemesi halinde mimiklerde azalma ve yüz ifadesinin donuklaşması etkileri ortaya çıkar. Titreme, hastalığın en önemli belirtisi olarak dinlenme zamanında bile etkili olur. Titreme en fazla elleri etkilese de ayakları, çene ve dudakları da etkileyebilir. Ancak bazı hastalarda titreme oluşmayabilir. Hastalığın ilerlemesi durumunda, hastada öne ve her iki tarafa eğilme söz konusu olur. Bu etkilerin dışında kabızlık, uyku bozukluğu ve unutkanlık gibi belirtiler de görülebilir.

Parkinson hastalığının tedavisinde amaç, belirtilerin durdurulmasına yöneliktir. Henüz hastalığın ilerlemesini durduracak kesin bir tedavi yoktur. Aslında hastalık, kişilerin yaşam süresi üzerinde etkili değildir. Ancak yaşam kalitesinin düşmesinde etkilidir. Belirtilerin azaltılması halinde, hastalar belli bir düzen içinde yaşamlarına devam ederler. Bu tedavilerdeki başarı oranı %90 seviyelerindedir. Uygulanan tedavilerde beyinde azalmış olan dopamin hormonunun yerine konulması hedeflenir. Bunun için kullanılan ilaçların dozları hastalığın şiddetine göre belirlenir. Bu ilaçlar hastalığın seyrini değiştirmezler. Ancak yapılan araştırmalarda bazı ilaçların bunda etkili olduğu belirlenmiş ve bu konuda çalışmalar devam etmektedir. Cerrahi olarak uygulanan tedavide, hastalığın oluşmasında etkili olan bölgelerin yakılması ya da pil kullanılarak bu alanların aktivitesinin azaltılması hedeflenir. Beyin pili kullanılan hastalarda oluşan iyileşme sayesinde, hastaların normal yaşam sürmesi sağlanmaktadır. Hastaların ilaç tedavisinden fayda görmemesi halinde bu uygulama tercih edilmektedir. Bu sayede yardımsız yaşam süremeyen hastalar yeniden sosyal yaşama dönebilir ve işlerini kendileri yapabilirler.

Parkinson hastalığının yönetiminde yaşam kalitesini artırmak için çeşitli stratejiler uygulanabilir. Egzersiz, hastaların motor becerilerini ve genel sağlık durumlarını iyileştirebilir. Dengeli bir beslenme programı ve yeterli uyku, genel sağlık ve iyilik halini destekler. Fizyoterapi ve mesleki terapi, hastaların günlük aktivitelerini daha bağımsız bir şekilde gerçekleştirmelerine yardımcı olabilir. Ayrıca, destek grupları ve psikolojik danışmanlık, hastaların duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayarak yaşam kalitesini artırabilir.

Parkinson hastalığı tedavisinde gelecekteki olasılıklar arasında genetik tedavi, kök hücre tedavisi ve yeni farmakolojik ajanlar bulunmaktadır. Genetik tedavi, hastalığa neden olan genetik mutasyonların düzeltilmesini hedeflerken, kök hücre tedavisi hasarlı beyin hücrelerinin onarılmasını amaçlamaktadır. Yeni farmakolojik ajanlar ise daha etkili ve daha az yan etkiye sahip ilaçlar geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu alandaki araştırmalar, Parkinson hastalığının yönetiminde umut verici ilerlemeler sunmaktadır.