Mazoşizm, 19. yüzyılda yaşamış Avusturyalı romancı Leopold von Sacher-Masoch'un eserlerinde betimlediği cinsel uygulamalara dayanarak, yazarın adıyla anılan bir cinsel tutuma verilen isimdir. Bu kavram, eşleri tarafından acı ve ceza gibi kavramlar olmadan cinsel doyuma ulaşamayan bireylerin cinsel tutumlarını anlatır.

Bireyin kendi kendine acı uygulaması ile cinsel doyuma ulaşması durumuna otoseksüel mazoşizm denir. Bu tür mazoşizm, ilk tanımlandığı tarihlerden bu yana cinsel sapkınlık olarak görülmüş ve modern psikiyatrik sınıflandırmaların içinde psikoseksüel bozukluklar arasında yer almıştır.

Mazoşizmin açıklanmasında, kişide çocukluk dönemindeki iğdiş edilme kompleksi sorumlu tutulmuştur. Bu olguya göre, mazoşist olan bir birey iğdiş edilme korkusu nedeniyle cinsel hoşlanma duygusunu reddeder ve bununla birlikte suçluluk duygusunu da yaşar. Bu tür acı dolu cinsel doyuma ulaşma isteklerinin altında yatan ana neden suçluluk duygusudur. Mazoşist bireyler, bu duyguyu hafifletme çabası içinde kendi kendini iğdiş ederek rahatlama yoluna giderler.

Mazoşist kişilerde birçok olumsuz davranış bir arada devam eder. Buna uyuşturucu, alkol ve madde bağımlılığı da eklenince, ulaşmak istedikleri acıya ulaşarak kendilerini cezalandırırlar. Mazoşizm, modern insanların varoluşlarındaki çelişkilerden kaçmak için yöneldikleri ve uyguladıkları nevrotik mekanizmalardan biridir.

Mazoşizm, diğer adıyla sadomazoşizmdir. Mazoşist, acı çekmekten zevk alan kişidir. Sadomazoşizm terimi, hem sadizm hem de mazoşizmi birleştirir ve acı çekmekten ve çektirmekten hoşlanmak anlamına gelir. Sadomazoşist, hem sadizm hem de mazoşizm yoluyla hazza ulaşan kişidir. Mazoşist, karşısındaki kişiye acı vermek veya eziyet etmekten cinsel haz duyar. Mazoşizme inanan mazoşistler, kendilerine eziyet edilmesinden ve acı verilmesinden cinsel anlamda zevk alırlar.

Bu tür çarpık ilişkilerin kaynağında sadizm ve mazoşizm bir arada kullanılabilir. Biri kendi kendine işkence iken, diğeri başkalarına işkence anlamına gelir. Birey, mazoşist iken birden yönetme kararı alarak sadist bir kişi olabilir. Mazoşist kişiler, çocukluklarında yaşadıkları içsel çöküşlerden ve iğdiş edilme korkusundan dolayı bu olguyu yaşama ihtiyacı hissederler. Yani, mazoşistler geçmişin geleceğe yansımış halidir. Bastırılmış suçluluk duygusu ile birleşerek kendini cezalandırma şeklinde ortaya çıkar.

Mazoşist tepkimelere birçok insanın olumlu tepkiler verdiği de saptanmıştır. Cinsellikte arayışa giden birçok kişi, suçluluk duygusu ile savaşan mazoşistlerin seks kölesi haline gelebilir. Zaman içinde, mazoşistlik içinde kaybolan ve yaşadıklarını yaşatma duygusu içinde sadizmle karışan bu kişilerin birçoğu, iki taraflı olarak ceza ve acı yöntemini kullanmaya başlar.

Mazoşizmin kesin kaynağı tam olarak bilinmese de insan doğasında saldırganlık dürtüsünün var olduğu bilinmektedir. Kısacası, çaresizlik dediğimiz kısır döngü içinde her yaştan insanda görülebilecek olan mazoşizm, ne zaman ve nerede çıkacağı belli olmayan bastırılmış duyguların yansımasıdır.