Çoklu kişilik bozukluğu, kişinin bilinç düzeyinde birbirinden farklı en az iki kişiliğe sahip olması ve bu kişilik yapıları arasında geçişler yaşaması durumuyla karakterize olmuş olan psikolojik bir hastalıktır. Bu kişilik bozukluğu mutlaka bir travmayı veya ciddi bir sarsıntıyı takiben ortaya çıkar. Daha çok çocukluk dönemi sırasında bilincin yeni oluştuğu veya henüz tam anlamıyla gelişmediği zamanlarda travmalar yaşayan bireylerde ortaya çıkmaktadır. Bu travmalar fiziksel, cinsel veya duygusal istismarlar sonucunda gerçekleşebilir. Bu istismarlar genellikle aile içinden veya çocuğa bakan kişilerden kaynaklanır. Nadir olarak görülen bu rahatsızlığın tanısı için kişilerin travma yaşamış olması gerekir. Davranış dalgalanmaları ve huy değişimleri yaşayan insanların hepsine çoklu kişilik bozukluğu teşhisi konamaz. Hastalar, içinde bulunduğu kişilik durumlarından en az ikisi sürekli olarak denetim altındadır. Hastaları etkileyen bu kişilik sayıları genelde 5-10 kadardır. Bu sayı, hastanın yaşadığı travmanın şiddetiyle orantılıdır. Kişiler bir kişilikten diğer kişiliğe genellikle ani olarak geçer. Hastaların yaşadığı kimlikler tanınarak, bu kimliklerin birleştirilmesi sağlanmalıdır. Çoklu kişilik bozuklukları hastalarda on yaşından itibaren etkili olmaya başlar ve ilerleyen yaşlarda etkisini daha fazla gösterir.

Bu kişilik bozukluğunun tanısının koyulabilmesi için bazı kriterlerin belirlenmesi gerekir. Bu kişilere kişilik testleri uygulanmalı ve çevresindeki kişilerle görüşmeler yapılmalıdır. Hastaların anlattıklarında birbirinden tutarsız davranışların olması, görüşme sırasında geçişlerin yaşanması ve çevresindeki kişilerin anlattıkları tanı konulmasında faydalı olabilir. Bu rahatsızlıkta kişilik tabloları arasında geçişler olduğundan, altta bulunan kişilikler belirli dönemlerde ortaya çıkar ve bu dönemlerde kişide unutkanlıklar olabilir. Hastanın girdiği dönemdeki kişilik özelliklerinde neler yaptığını daha sonra hatırlayamaması durumu olabilir. Hastalar bunu hatırlayamadığından, kendisinde kişilik bozukluğu olduğunun farkında olmaz.

Travmayı veya psikolojik kökenli bir sorunu takiben yaşanan bir kişilik bozukluğu bulunduğundan, hastanın öyküsünü almak gerekir. Bu sayede kişinin yaşadıkları geçmişe inilerek tespit edilir. Rahatsızlığın tedavisi genellikle psikoterapi ile yapılmaktadır. Psikologlar ve psikiyatristler tarafından yapılacak seanslarla hastada olan parçalanmış kişilikler belirlenerek, bunların bütünleştirilmesine çalışılır. Tedaviye ilaçların desteğiyle devam edilebilir. Bunun sistemli ve yoğun bir şekilde uygulanması gerekir.

Çoklu kişilik bozukluğu, diğer adıyla dissosiyatif kimlik bozukluğu (DKB), genellikle çocukluk çağında yaşanan travmatik deneyimler sonucu ortaya çıkar. Bu bozukluk, bireyin yaşadığı yoğun stres ve travmatik olaylarla baş edebilmek için bilinçli olarak farklı kimlikler geliştirmesiyle ilişkilidir. Her bir kimlik, belirli bir yaşa, cinsiyete ve kişilik özelliklerine sahip olabilir ve kişinin bu kimlikler arasında geçiş yapması ani ve beklenmedik olabilir.

Çoklu kişilik bozukluğu, bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen bir rahatsızlıktır. Bu nedenle, erken tanı ve tedavi, hastaların yaşamlarını daha sağlıklı ve dengeli bir şekilde sürdürebilmeleri için büyük önem taşır.