Demans, beyin hücrelerindeki hasar ve hücre kaybı sonucu ortaya çıkan bir sendromdur. Normal yaşlanma sürecinde belirli oranda beyin hücresi kaybı beklenir; bu durum genellikle kişinin günlük yaşamını etkilemez. Ancak, hücre kaybının aşırı miktarda veya hızla gerçekleşmesi durumunda, beynin normal fonksiyonlarını yerine getirememesi demans tablosuna yol açar. Bu durum, kişinin zihinsel becerilerinde bozulma ve sosyal etkinliklerinde ciddi etkilenme oluşturacak kadar şiddetlidir.

Demans, kişide hafıza, konsantrasyon, dikkat, düşünme, planlama ve konuşma gibi zihinsel fonksiyonları etkiler. Bunun yanı sıra, insan davranışlarını ve duygusal durumlarını da etkileyebilir.

Demansın en yaygın nedeni Alzheimer hastalığıdır. Bu hastalık, beyin hücrelerindeki geri dönüşümsüz ve ilerleyici hasara neden olur. Alzheimer hastalarında hafıza kaybı, zaman ve mekânda algılama bozukluğu, depresyon, yön bulmada zorluk, konuşma güçlüğü, kişileri ve cisimleri hatırlayamama gibi belirtiler görülür. Alzheimer dışındaki demans nedenleri şunlardır:

Demansın ilk dikkat çekici belirtisi unutkanlıktır. Hastalar eski olayları tam olarak hatırlarken, yeni olayları hatırlamakta zorlanırlar. Bu durum, hasta yakınları için yanıltıcı olabilir ve demans teşhisinin gecikmesine neden olabilir. Unutkanlık zamanla ilerleyerek, kişilerin tanınamamasına ve eşyaların hatırlanamamasına kadar gider. Ancak, unutkanlık her zaman demans belirtisi olmayabilir. Hastalarda aşırı cinsel eğilim, cinsellik ağırlıklı konuşmalar, toplum içinde uygunsuz davranışlar, sinirlilik hali, öfke nöbetleri, motivasyon eksikliği, ağlama nöbetleri, uykuya düşkünlük, terk edilme düşüncesi, sürekli talepte bulunma ve şüphe duyma gibi etkiler görülebilir. Bu belirtiler dikkatlice izlenmeli ve tedaviye erken başlanmalıdır.

Alzheimer hastalığı dışındaki demans türleri genellikle tedavi edilebilir. Bu tür sorunlarda geri dönüşümlü tedavi uygulanabilir. Alzheimer hastalığında ise hastalığın ilerlemesini yavaşlatan tedaviler uygulanmaktadır. Erken teşhis edilen hastalarda belirtileri azaltan ve unutkanlık sorununu hafifleten ilaçlar kullanılır. Tedavinin amacı, beyin hücrelerinin ölümünü yavaşlatmaktır. Hastalığın kesin tedavisi olmasa bile, yapılan çalışmalar tedavi için olumlu sonuçlar vermektedir. Tedavi sırasında çevresel etkenlerin ve sosyal desteğin önemi büyüktür. Hastaların zihinsel faaliyetlerini destekleyici bulmaca çözme, kitap okuma gibi eylemler teşvik edilmektedir. Kişinin becerilerini kullanmasını sağlamak için uygun bir ortam oluşturulmalıdır. Bu rahatsızlıkta hastalar ilerleyen aşamalarda başkalarının bakımına muhtaç duruma geldiğinden, yakınlarına büyük görev düşmektedir. Yakın çevresindeki kişiler, hastaya karşı sabırlı olmalı ve hastalık hakkında yeterli bilgiye sahip olarak davranışlarını yönlendirmelidir. Hastalığın erken teşhis edilmesi halinde, başarılı bir tedavi uygulanabilir. Değişik etkenler demansa yol açtığından, bazıları tamamen düzeltilebilme olanağına sahiptir. Özellikle vasküler demans vakalarında, beyne giden kan akımı düzenlenerek sorun çözülür. Diğer demans sebeplerinde ise rahatsızlığın şiddeti ve ilerlemesi yavaşlatılabilir.