DSM-5'e Göre Majör Depresif Bozukluk (MDB) Tanı Kriterleri
Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı'nın 5. baskısında (DSM-5) Majör Depresif Bozukluk tanısı koymak için belirli kriterler bulunmaktadır. Bu kriterler aşağıda detaylandırılmıştır:
A. Belirti Kriterleri (En Az 5 Belirti Gereklidir)
Aşağıdaki belirtilerden en az beşi, iki haftalık bir süre boyunca hemen her gün bulunmalı ve bu durum kişinin önceki işlevselliğinde bir değişikliğe neden olmalıdır. Bu beş belirtiden en az biri, ya1. Depresif duygudurumya da2. İlgi veya zevk kaybıolmalıdır.
- 1. Depresif Duygudurum: Çökkün, üzgün, umutsuz, boşlukta hissetme (Çocuklarda ve ergenlerde bu, irritabilite -kolay öfkelenme, ağırlama- şeklinde de görülebilir).
- 2. İlgi veya Zevk Kaybı (Anhedoni): Hemen her gün, günün büyük bölümünde, tüm ya da çoğu etkinliğe karşı belirgin ilgi veya zevk azalması.
- 3. İştarda veya Kiloda Önemli Değişiklik: Diyet yapmıyorken belirgin kilo kaybı veya alımı (bir ayda vücut ağırlığının %5'inden fazla değişiklik) ya da hemen her gün iştahın azalması veya artması.
- 4. Uyku Bozukluğu (İnsomnia veya Hipersomni): Hemen her gün uykusuzluk veya aşırı uyuma.
- 5. Psikomotor Ajitasyon veya Retardasyon: Hemen her gün, başkaları tarafından da gözlemlenebilen huzursuzluk veya fiziksel/konuşma hızında yavaşlama.
- 6. Yorgunluk veya Enerji Kaybı: Hemen her gün bitkinlik, enerjisiz hissetme.
- 7. Değersizlik veya Uygunsuz Suçluluk Duyguları: Hemen her gün, aşırı veya uygunsuz (sanrısal olabilen) suçluluk hisleri (sadece hasta olmaktan dolayı kendini suçlama değildir).
- 8. Düşünme veya Konsantre Olma Becerisinde Azalma veya Kararsızlık: Hemen her gün, düşüncelerde yavaşlama, dikkati toplayamama veya karar vermede güçlük.
- 9. Ölüm Düşünceleri: Yineleyen ölüm düşünceleri (sadece ölüm korkusu değil), belirli bir planı olmayan yineleyen intihar düşünceleri veya intihar girişimi ya da intihar etmek üzere belirli bir plan yapma.
B. Klinik Önem Kriteri
Belirtiler, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki ya da diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur.
C. Ayırıcı Tanı (Dışlama Kriterleri)
Bu belirtiler başka bir sağlık durumunun fizyolojik etkilerine (örneğin, hipotiroidi) ya da bir maddenin/ilacın (örneğin, kokain yoksunluğu) etkilerine bağlı olarak ortaya çıkmamalıdır.
D. Diğer Psikotik Bozuklukların Dışlanması
Bu epizod, Şizofreni Spektrumu ve Diğer Psikotik Bozukluklar ile daha iyi açıklanmamalıdır.
E. Manik/Hipomanik Epizodun Olmaması
Hiçbir zaman bir Manik veya Hipomanik Epizod olmamıştır. Bu kriter, Bipolar Bozukluktan ayırt etmek için konulmuştur.
Tanıyı Belirlemede Kullanılan Belirleyiciler (Specifiers)
Tanı konduktan sonra, mevcut epizodun şiddeti ve özelliklerini tanımlamak için belirleyiciler eklenir:
- Hafif, Orta veya Ağır: Belirti sayısı, şiddeti ve işlevsellikteki bozulma düzeyine göre sınıflandırılır.
- Psikotik Özelliklerle Birlikte: Sanrılar veya varsanılar eşlik edebilir.
- Katatoni ile Birlikte: Katatonik davranışlar (örn. hareketsizlik, aşırı hareketlilik) görülür.
- Doğum Sonrası Başlangıç: Doğumdan sonraki 4 hafta içinde başlamışsa.
- Mevsimsel Örüntü: Belirli mevsimlerde (genellikle sonbahar/kış) başlayıp, diğer mevsimlerde (genellikle ilkbahar/yaz) düzelen bir örüntü varsa.
- Atipik Özelliklerle: Tepkisel duygudurum (iyi bir haberle geçici olarak düzelme), aşırı yeme/kiloda artış, ağırlık hissi, kişilerarası reddedilme duyarlılığı gibi belirtiler varsa.
- Melankolik Özelliklerle: Derin bir çökkünlük, sabah erken uyanma, belirgin psikomotor retardasyon/ajitasyon, belirgin kilo kaybı gibi belirtiler varsa.
Önemli Uyarı
Bu bilgiler yalnızca eğitim amaçlıdır. Depresyon şüpheniz varsa, tanı ve tedavi için mutlaka birruh sağlığı uzmanına (psikiyatrist veya klinik psikolog)başvurmanız gerekmektedir. DSM-5 kriterleri bir rehber olup, kesin tanıyı koyacak olan uzman, bu kriterleri değerlendirirken kişinin tüm öyküsünü, kültürel bağlamını ve genel sağlık durumunu da göz önünde bulundurur.
|
